Öğrendiklerimizi Kalıcı Hale Getirmenin Yolları

Doğduğumuz anda başlanılan öğrenme, hayatın sonuna kadar devamlılık gösterir. Çocukların çok hızlı öğrendiklerini düşünürüz. Bu anlayış öğrenme yetisinin zaman içerisinde azaldığı inanışını da beraberinde getirir. Oysa öğrenme yeteneği zamanla farklılaşır ama asla azalmaz.

Öğrenmek yalnızca okul dönemi ile sınırlı değildir. İş hayatı ile devam eden öğrenme süreci hayatın tümünü kapsar. Yeni başlanan iş hayatı, birçok bilinmezliği ve öğrenilecek görev ve bilgiyi beraberinde getirir. Peki çocukları öğrenme konusunda bu kadar başarılı yapan durum nedir? Yetişkinler neden öğrendiklerini unutma konusunda şikayet ederler? Bu şikayetleri azaltmanın ve daha kısa sürede daha fazla şey öğrenmenin yolu var mıdır? Aynı zamanda öğrendiklerimizi kalıcı hale getirmenin yolu nedir? Yoksa bazılarına bahşedilen bir yetenek midir? Bu soruların cevaplarını yazımızda bilimsel araştırmalardan yardım alarak cevaplamaya odaklandık.

Öncelikli olarak, bilgileri kalıcı hale getirme yöntemleri incelemesi yapmadan önce, unutma kavramına eğilelim. Çünkü bilgilerin kalıcı hale gelmesinin önündeki en büyük engel, unutmadır. Unutmak, öğrenilmiş bilgilerin kısa veya uzun zaman içerisinde zihinden kaybolmasıdır. İş hayatında belki pek çok kez, bunu biliyordum, neden hatırlayamadım ki diye kendinize sormuşşsunuzdur. Fakat bu konu üzerine eğilmek, nedenlerini ve çözümlerini bulmak asıl önemli olandır. Bu anlayış ile unutmanın nedenleri neler gelin birlikte inceleyelim;

1. Konsantrasyon ve yaşanan odaklanma sorunları, 
2. Zihinsel müdahalelere maruz kalmak,
3. Gün içerisinde hissedilen yorgunluk ve uyku eksikliği,
4. Yaşanılan sağlık problemleri ve zihinsel durum,
5. Kısa veya uzun olması fark etmeksizin geçen zaman,
6. Öğrenilen bilgilerin doğası,
7. Öğrenmede kullanılan teknikler,
8. Yaşanılan stres ve heyecan.

Yukarıda maddeler halinde sunduğumuz bilgilerin bazılarını aşağıdaki gibi detaylandırabiliriz;

• Konsantrasyon ve Yaşanan Odaklanma Sorunları

Konsantrasyon ve yaşanan odaklanma sorunları daha başlangıçta bilginin beyne yapıştırılmasını tam olarak sağlamamış olur. Tam olarak öğrenilmemiş, öğrenimi yarım kalmış bilginin unutulması oldukça doğaldır. Oysa iyi bir hafıza için dikkat kesilmek epey büyük önem taşır. İdeal şekilde bir bilgiyi öğrenmek için dikkat kesilmek ve öncelikle öğrenmeyi gönüllü yapmak gerekir. Zorla öğrenme, öğrenmenin en büyük düşmanı olarak gösterilebilir, çünkü zorla öğrenme dikkatimizi dağıtır. Şüphesiz konsantrasyonu bozan birçok farklı faktör de gün içerisinde kişilerin karşısına çıkar. Örneğin dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite gibi problemler bunların başında gelir.

• Zihinsel Müdahaleler – Kişinin Kendisine Ket Vurması Durumu

Zihinsel müdahale, uzun süreli hafızada unutmanın bir açıklaması olarak ifade edilebilir. Temel zihinsel müdahale teorisi, format olarak benzer olan bilgilerden biri hatırlanmaya çalışıldığında diğerinin onun önüne geçerek mevcut olan bilginin unutulmasına neden olur. 

Örneğin benzer anılar birbiriyle rekabet içerisine girer, karışıklık yaratır ve bazılarının hatırlaması daha zor olur. Hatta bu durum tamamen unutma ile de sonuçlanabilir. “Geriye dönük” ve “Proaktif” olmak üzere iki çeşit zihinsel müdahale mevcuttur;

1. Geriye dönük müdahale: Bu kavram, yeni öğrenilen bir bilginin, daha önce öğrendiğiniz bir bilginin hatırlanmasını zorlaştırması anlamını taşır. Bu noktada, geçmişte öğrenilen materyallerin hatırlanmasında yakın zamanda öğrenilen materyalin müdahaleleri söz konusudur.
2. Proaktif müdahale: Proaktif müdahale, daha önce öğrenilen bilgilerin daha yeni öğrenilen materyallerin öğrenilmesi ve hatırlanması üzerindeki olumsuz etkisini ifade eder. Günlük yaşantıdaki proaktif müdahaleye bir örnek olarak, eski telefon numarasını önceden öğrendikten sonra, bu arkadaşınızın yeni telefon numarasını hatırlamakta zorluk yaşanması veya karışması olabilir. 

• Gün İçerisinde Hissedilen Yorgunluk ve Uyku Eksikliği

Dinlenmeden ve sürekli uykusuz olarak öğrenme hali, beyindeki konsolidasyonun verimsiz olması nedeniyle daha fazla unutmaya yol açabilir. Yapılan deneysel çalışmalar, öğrenmeyi takiben uyumanın bilginin hafızada kalıcılığını desteklediğini göstermiştir. Uyku unutmanın en az olduğu dönem olarak tanımlanabilir. Uykusuzluk beyinde uyku borcu oluşmasına neden olur ve konsantrasyon ve öğrenmeyi olumsuz yönde etkilemektedir.

Öğrenilen bir materyali kalıcı hale getirmek mümkündür. Bu durumu şu şekilde değerlendirebilirsiniz. Bazı konular veya bilgiler vardır ki, çok küçük yaşta veya eksi zamanlarda öğrenmiş olsanız dahi, beyninizde tazeliğini korur. Bu tip bilgilerin varlığı, öğrenilen bilgilerin de kalıcı hale getirilebileceğinin büyük bir kanıtıdır. Çalışma hayatında, rutin şekilde yapılan görev ve kullanılan bilgilerin kalıcılığını, seyrek olarak yürütülen işlere oranla daha net bir şekilde korunduğunu fark etmiş olabilirsiniz. Örneğin bu tekrarlama kaynaklı bilgiyi kalıcı hale getirme durumudur. Bilgiyi kalıcı hale getirme yolları oldukça fazladır. Bunlardan bazıları Aşağıdaki gibi sıralanabilir; 

• Öğrenilen konuyu veya bilgiyi düzenli şekilde gözden geçirme
• Yapılan veya tekrarlanan bir işte veya görevde, örüntü yakalama. Nerede, ne zaman aynen konu devam ediyor veya tekrar ediyor. Aynı zamanda yapılan görevler arasında ilişkilendirme yapma.
• Verilen zorlu görevleri veya detaylı bilgileri, karmaşık ve uzun cümleleri kısaltma ve kolay hamleler ile basitleştirme.
• Öğrenilen yeni bilgiler arasında benzerlik ve farklılıkları bulma.
• Gün içerisinde öğrenilenleri göz önünde canlandırma, somutlaştırma, zihinde kavram haritası oluşturma.
• Yaptığınız işte bil el kitapçığını bulunabilir. Örneğin yeni bir cihaz kullanımında, cihazın kullanım şekli ile ilgili bilgilerin yer aldığı veya oryantasyon döneminde sizlere işin ilerleyişi hakkında verilen bilgi kitapçıkları. Bu gibi materyallerin kullanımında, önemli yerlerin altını çizme, yuvarlak içine alma veya yanına yıldız koyma.
• Öğrenilen yeni bilgiler ile ilgili örnekler verme ve somutlaştırma
• Yeni öğrenilen bilgi ve materyallerin önemli yerlerini kısaca not alma.
• İş alanınız veya yaptığınız görev bunu gerektiriyorsa, grafik ve şekil çizerek öğrenilenleri görselleştirme ve zihinde kalıcı olmasını sağlama.
• Öğrenmede bilinmesi gereken, sonuçların ne olduğunu öngörmenin öğrenme evresini hızlandırması gerçeğidir.

Bilgiyi kalıcı hale dönüştürmek mümkündür. Bunun için, öncelikli olarak kendinizi tanımalı ve öğrenme alışkanlıklarınızı doğru bir şekilde değerlendirmelisiniz. Fakat öğrenme alışkanlıklarınızı bir kenara bırakarak genele etkisi olduğu bilinen yöntem ve stratejilerden de yararlanabilirsiniz. 

1. Yinelemeli Stratejileri

Öğrenmede yineleme stratejileri oldukça önemlidir. Liste ezberleme, sesli okuma, değiştirmeden yazma, satır altı çizme gibi pek çok yineleme stratejisi arasından sizin için uygun olanı seçebilirsiniz. 

1. Anlamlandırma Stratejileri

Bilgiyi kalıcı hale getirmek için, öncelikle öğrenilen materyalin doğru bir şekilde anlamlandırılması gerekir. Bunun için zihinsel imge oluşturma, başka sözcüklerle anlatma, ilişkilendirme, benzetim yapma, not alma, soru yanıtlama ve cevap verme.

1. Örgütleme Stratejileri

Kümelendirme, sınıflandırma, sınıflama haritası, kavram haritası, balık kılçığı diyagramı, ana çizgileri oluşturma, örümcek harita, şema oluşturma, çizelge yapma, grafiklendirme, şekil yapma veya olay zincir haritası gibi yöntemler en bilinen örgütleme stratejileri arasındadır. Bilgiyi kalıcı hale getirmenin en etkili yolları arasında gösterilirler. 

1. Anlamayı İzleme Stratejileri

Sorunun ne olduğunu belirleme, planlama, kendini sorgulama ve değerlendirme, kendini kontrol ve hata düzeltme gibi eylemler anlamayı izleme stratejileri arasında yer alır. Bu durum deneyimlenmeyen bilgilerin dahi öğrenilmesini oldukça pratik bir hale dönüştürmede etkilidir. 

1. Duyuşsal Stratejileri

Dikkat toplama, güdülenmeyi sağlama ve koruma, zamanı etkili kullanma, kaygıyla ve stresle baş etme ve yok etme, özgüven artırma gibi eylemler duyuşsal stratejiler arasında yer alır. Bilgiyi kalıcı bir hale getirerek zaman içerisinde unutulmasının önüne geçer.

Depar Akademi, saha ve proje tecrübeleri ile dikkat çeken uzman eğitmen kadrosu ile iş hayatında karşılaşabileceğiniz neredeyse her konu üzerinde eğitimleri sizlere sunuyor. Depar Akademi uzmanlığından yararlanarak, var olan problemleri çözebilir veya oluşumunun önüne kolaylıkla geçebilirsiniz.