Mobbingi Fark Edebilmek!

Çalışma hayatında yer alan herkesin yaşamında iş yeri ve çalışma arkadaşları önemli bir yere sahiptir. Öyle ki birçok kişi iş yerinde, evinde geçirdiği zamandan çok daha fazla zaman geçirir. Bu nedenle de iş arkadaşlarıyla çevresindeki diğer kişilerden çok daha fazla ve sıklıkta iletişim kurar. Durum bu şekilde olunca iş yerinde ve iş arkadaşlarınızla alakalı problemler, olumsuzluklar yaşama ihtimali artar. Çalışanların yukarıda bahsi geçen durumlardan kaynaklı yaşadığı en büyük olumsuzluk, son zamanlarda daha da aşina olduğumuz; mobbing.

Mobbing son yıllarda dünyada daha da dikkatle ele alınan bir konu haline gelmiştir. Bu konu için doğru bir bakış açısı çok önemlidir. Kişilerin çalışma performansları üzerinde etkili olan mobbing aynı zamanda psikolojik dengelerinde de etkili rol oynar. Çalışma hayatındaki pek çok kişinin karşılaştığı bir kavram olan mobbingi sizler için inceledik. ‘’İş hayatında mobbing nedir?’’, ‘’Mobbing sonuçları nelerdir?’’, ‘’Hangi eylemler mobbingdir?’’ gibi pek çok sorunun yanıtı yazımızın devamında sizleri bekliyor.

Mobbing, özellikle son zamanlarda kişilerin karşısına sıklıkla çıkan bir kavram haline geldi. Peki sıklıkla karşılaşılan mobbing nedir? Mobbing, iş yerinde bir ya da birden fazla çalışana belirli bir süre boyunca düzenli şekilde yapılan olumsuz davranışlar bütünüdür. Mobbing çalışan kişileri yıldırma, işten ve iş yerinden uzaklaştırma, pasifize etme, baskı altına alma gibi amaçlar doğrultusunda yapılır. Mobbing aynı zamanda kötü niyetle gösterilen davranış, tutum ve tavırlar bütünü olarak da tanımlanabilir. Peki şirkette karşılaşılan her kötü davranış mobbing midir?

İş yerinde maruz kalınan her kötü davranış mobbing kavramı içerisine dahil edilemez. Bir tavır ya da davranışın mobbing sayılması için belli koşulların yerine getirilmesi gerekir. Mobbingi tanımlayan unsurlar vardır. Mobbingin unsurları nelerdir sorusunun cevabı merak konusu. Mobbingin unsurları aşağıdaki gibi detaylı şekilde listelenebilir;

• Bir eylemin mobbing olması için düzenli şekilde tekrar etmesi gerekir,
• Mobbing iş yeri sınırları içerisinde gerçekleşmelidir,
• Mobbing olarak kabul edilen davranış tekrarlanmalı ve süreklilik arz etmelidir,
• Mobbing kişiler tarafından bilinçli ve kasıtlı olarak yapılmalıdır,
• Bir davranışı mobbing olarak kabul edebilmek için o davranışın kişileri işten ve iş yerinden uzaklaştırmak, yıldırmak, baskı altına almak amacı olmalıdır,
• Mobbing mağduru olan bir işçinin sağlığında ya da çalışma performansında belirlenebilir veya fark edilebilir bir zarar ortaya çıkmalıdır,

Aynı zamanda mobbing açıkça yapılabildiği gibi gizli ve üstü kapalı şekilde de yapılabilen bir davranış biçimidir.

Mobbing tanımının yayılması, bu kavramının anlamının kişi özeline çekilmesine sebebiyet verdi. Farklı bir anlatım ile mobbing kişiden kişiye yorumlanabilir bir kavram halini aldı. Bu durum mobbing nosyonunun tam karşılığının karıştırılmasına neden oldu. İş yerinde karşılaşılan her olumsuz ve kötü davranış mobbing değildir. Çalışanların mobbing karşısında doğru hareket etmesi için öncelikle karşılaştığı davranış veya durumun mobbing olup olmadığından emin olması gerekir. Fiziksel şiddet, cinsel taciz, küfür ya da hakaret içeren davranışlar, yapılan eylem ne olursa olsun tek sefer yapılmış olabilir. Mobbingin en büyük gerekliliği ise sürekliliktir. Yapılan kötü tavır veya davranışın, olumsuz etkilerinin bilinmesine rağmen mobbing olarak görülmesi için devam ettirilmesi gerekir. Tek sefere mahsus ya da tekrarlansa bile belli kriz anları, stres, kaza gibi sebeplere dayanan ve süreklilik arz etmeyen davranışlar, kişilerce yanlış görülebilir. Fakat verilen örnekler mobbing ile karıştırılan durumlar için idealdir. Sonuç olarak iş yerinde karşılaşılan her olumsuz davranış mobbing olarak kabul edilmez.

Mobbing çalışanların karşı karşıya kalabileceği bir dizi eylemi beraberinde getirir. Çalışanların karşılaşabileceği mobbing örnekleri aşağıdaki gibi listelenebilir;

1. Çalışanların şerefi, doğruluğu, güvenilirliği ve mesleki yeterliliğine farklı bir çalışan tarafından saldırılar yapılması. 
2. Çalışanı olumsuz, küçük düşürücü, yıldırıcı, taciz edici, kontrol edici iletişim şeklini içerisinde barındırır. Örneğin çalışan verilen süre içerisinde verilen işi tamamlayamamış olabilir. Aynı zamanda çalışana bilerek verilen süre içerisinde tamamlanamayacak başka bir iş atanmış olabilir. Mobbinge uğrayan çalışan, görmezden gelinebilir ve zaman içerisinde yetkileri azaltılabilir. Çalışana elinden geleni yapacak fırsat veya durumu toparlaması için süre verilmez. Bu da çalışan kişinin panik içerisinde çalışmasına ve zaman içerisinde işten uzaklaşmasına neden olur. 
3. Mobbing bir veya birkaç kişi tarafından yapılabilir. Örneğin bir departmanda çalışan ekip, farklı bir departmanda çalışan bir kişiye mobbing uygulayabilir. Bu birliktelik yönetici konumundaki kişiler arasında da gözlemlenebilir. Mobbingin birden fazla kişi tarafından yapılması, mağdurun daha büyük bir stres içerisinde kalmasına neden olur. 
4. Sürekli, çoklu ve düzenli bir biçimde zaman içinde yapılması. Mobbingin düzenli bir eylem olduğundan bahsetmiştik. Farklı durumlar için, düzenli olarak mobbing yapılması kişinin genel stres halini artırır ve işteki motivasyonunu tamamen yok edebilir. 
5. Hatalı olan kişinin mobbing mağduru olarak gösterilmesi. Bu durumda yönetici konumunda olan kişilerin dikkatli olması oldukça önemli. Olayların tarafınıza yansıtılış biçimi, gerçeklerin görülmesini engelleyebilir. Bu durumda, gerçek mağdur kendini ifade etmekte zorlanır ve mobbingi uygulayan kişi ceza almadan bu durumdan kurtulabilir. Bu tip durumların önüne geçmek için taraflar ayrı ayrı dinlenmeli ve olay örgüsü kanıtlara dayandırılmalıdır.  
6. Mobbingin kurbanın mevkisini kaybetmeye, kafasını karıştırmaya, yıldırmaya, yönelik olması. Bu durum sonunda da kişiyi mobbinge teslim olmaya zorlaması. Bu gibi durumlarda genellikle mağdur olan kişinin utanacağı farklı unsurlar ele alınır. Mağdur olan kişi bu utanç verici mevzunun yayılmasının önüne geçmek için karşı karşıya kaldığı mobbinge tahammül etmeye özen gösterir. Bu durum mobbing mağduru için oldukça zorlayıcı olabilir. 
7. Mobbingin çalışan bir kişiyi dışlama amacıyla yapılması. Mobbing yaparak bir çalışan olması gereken ortamdan dışlanabilir. Bir çalışanı içerisinde bulunduğu alan veya gruptan dışlamak, kişiye kendisini oldukça yalnız hissettirir. Ayrıca mobbing mağduru üzerindeki olumsuz etkileri yadsınamayacak kadar büyük olabilir. 
8. İş yerinden ayrılmayı mobbing mağdurunun tercihiymiş gibi göstermek. Mobbing mağduru üzerinde yapılan baskılar, şirketi zarara sokmamak adına yapılıyor olabilir. Kişilerin tazminatını ödememek için yapılabilen bu yöntem sonucunda, çalışan kendi işten ayrılmak istemiş gibi gösterilebilir.

Mobbinge maruz kalmak bir çalışanın fiziksel ve psikolojik açıdan sağlığının bozulmasına neden olabilir. Bunun yanı sıra mobbinge maruz kaldığı süreye, mobbingin şiddetine, kaç kişi tarafından uygulandığına ve benzeri durumlara göre farklı sonuçlar doğurabilir. Mobbingin dikkat çeken sonuçları aşağıdaki gibi sıralanabilir;

• Gerginlik
• Öfke
• Alınganlık
• Dikkatsizlik
• Özgüven kaybı
• Endişe
• Korku
• Yetersizlik hissi
• İştahsızlık ya da aşırı yeme
• Kilo kaybı ya da kilo alma
• Ağlama nöbetleri
• Uyku bozuklukları
• İşe geç kalma
• Konsantrasyon bozukluğu
• Mide sorunları
• Cilt sorunları
• Bağırsak sorunları
• Alkol ya da madde bağımlılığı
• Depresyon
• Paranoya
• Panik ataklar
• Ciddi psikolojik ve psikiyatrik rahatsızlıklar
• Kalp krizi

Yukarıda sayılan maddelerin yanı sıra mobbinge maruz kalan ve buna şahitlik eden çalışanların yaşayacağı olası sağlık sorunları bu çalışanların sağlık harcamalarının artmasına neden olur. Sağlık harcamalarının artması ise mobbing mağduru kişilerin ekonomik olarak da zarar görmeleri ile sonuçlanabilir. Mobbingin diğer çalışanlara ve iş yerine verdiği pek çok zarar da vardır. Mobbingin şirket üzerindeki etkileri, kişi üzerindeki etkileri kadar ağırdır. Aynı zamanda bu durum birden fazla kişinin aynı anda olumsuz durumlardan etkilenmesine neden olabilir. Mobbingin iş yerine ve çalışanlara etkileri aşağıdaki gibidir;

• Çalışan verimliliğin düşmesi
• Çalışan-çalışan ve çalışan-yönetici ilişkilerinin zarar görmesi
• Çalışanların veya müşterilerin güven duygusunun yitirilmesi
• Çalışan devamsızlıkların, izinlerin ve raporların artış göstermesi

Depar Akademi kurumlar için farklı konu başlıklarında eğitim çözümü sunuyor. Süreç Yönetimi Eğitimleri ile mobbing gibi istenmeyen süreçlerde izlenebilecek yolları öğrenebilirsiniz. Mobbing gibi pek çok olumsuz etkiyi beraberinde getiren davranış biçimini, aldığınız eğitimler sayesinde belirleyebilir ve önüne geçebilirsiniz.