Zaten Bir İşte Çalışırken Şirket Açmak Mümkün mü?

İnsanın kendisi için belirlediği hedefler ve kurduğu hayaller, bireyleri farklı noktalara götürebiliyor. Hali hazırda bir şirketin parçası olan kişiler, bu anlayış ile daha farklı yönelimlerin mümkün olup olamayacağını merak ediyor. Bu düşünceler, bir yerde çalışırken kendi şirketini kurmanın nasıl olacağı düşüncesini doğurabiliyor. Peki, zaten bir işte çalışırken şirket açmak mümkün mü?

Bu soruya tek bir yanıt vermek doğru değil. Çünkü, bu durum hem yasal yollar ile ilişkilendirilirken hem de kişinin kendi nezlinde uğraşması gereken çeşitli faktörleri doğuruyor. Soruya yalnızca yasal yollar ile yaklaşmanın yanı sıra, kişinin çalışma süresinin olası artışının ve harcanacak efor miktarının da üzerinde durulması gerekiyor. Derinlemesine araştırmalar sonucunda karar verilmesi gereken bu merak konusunu sizin için farklı açılardan inceledik. Özel sektörde çalışan olmak, devlet memuru olmak ve SSK’lı çalışan olmak gibi nosyonlarda dahi değişkenlik gösteren tüm olguları yazımızın devamında bulabilirsiniz.

Özel sektörde çalışırken, yaptığınız işten etkilenmiş veya daha büyük hedefler kurma yoluna gitmiş olabilirsiniz. Bu anlayış sonrasında, yapılması gereken ilk şey, konunun yasal şartlarının incelenmesidir. Bir özel sektör çalışanının şirket kurması, kanunlarca yasak tanımı içerisine alınabilecek bir kavram değildir. Ancak, bir özel sektör çalışanının, çalışmakta olduğu şirket ile yaptığı sözleşme şirket açamaz gibi bir ibare barındırıyor olabilir. Şirket açmanın yanı sıra çalışılan mevcut işin devamlılık sürecinde, sizi ikinci bir işte çalışma konusunda da kısıtlıyor olabilir. Bu gibi bir durumda, şirket açılması kanunlarca yasaklanmamış olsa da çalışanı tamamen kısıtlar. Sözleşmesinde bu maddeler olan bir özel şirket çalışanının şirket açması durumunda farklı yaptırımlar söz konusu olabilir. Örneğin, işveren personeli işten çıkarabilir ve bunun yanı sıra işten çıkarma sonucunda herhangi bir tazminat ödemek zorunda da kalmaz. Aksi bir durumda, sözleşmenizde şirket açamaz veya hali hazırda bizimle çalışırken farklı bir işyerinde de çalışamaz maddesi bulunmayabilir. Yapılan sözleşmede, yukarıda bahsi geçen ibareler yer almıyor ise, kendi şirketinizi kurabilir veya herhangi bir şirkete ortak olabilirsiniz. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 53. maddesinde belirtildiği gibi, sözleşmede yer almadığı müddetçe bu hayaliniz veya hedefinizin önünde duran bir kanun bulunmaz.

Özel sektörde çalışırken, vereceğiniz kararları etkileyecek durumlar ile karşılaşabilirsiniz. Yasal olarak size tanınan çalışırken şirket açma hakkı, farklı yaptırımlar ile engellenebilir durumdadır. Özel şirkette çalışan kişilerin ticari faaliyet yürütmek için şirket kurmak zorunluluğu vardır. Türkiye Cumhuriyeti İş Kanunu dahilinde, özel şirkette çalışanların şirket kurma engeli bulunmadığı açıkça görülmektedir. Ancak, belirttiğimiz gibi, bu durum yalnızca kanunlar göz önünde bulundurularak verilebilecek bir karar değildir. Kanunen hakkı bu hak tanınmış olsa da kişiler çoğu zaman işyeri sözleşmesi engeli ile karşı karşıya kalabilmektedir. Çünkü bireyler bir işte çalışmaya başlayacakları dönemde şirketleri ile karşılıklı olarak bir sözleşme imzalarlar. İmzalanan bu sözleşmede yer alan maddeler, kişinin çalışırken şirket açma hedefinin önüne geçebilir. Bir çalışanın, bir şirketin bünyesindeyken yeni bir şirket kurmasının önüne geçebilecek unsurlar aşağıdaki gibi sıralanabilir;  

• Çalışan kişi, hali hazırda şirket bünyesindeyken herhangi bir ticari faaliyet yürütemez,
• Çalışan şirket bünyesindeyken bir şirket kuramaz,
• Çalışanın şirket ile ilişiği kesilmeden herhangi bir şirkete ortak olamaz.

Yukarıda belirtilen veya benzeri ibareler yer alan bir iş sözleşmesine imza atan çalışanların şirket kurması mümkün değildir. Kişiler bir gizlilik içerisinde şirket kurarak ticari faaliyet yürüttükleri takdirde bazı yaptırımlar ile karşılaşırlar. Örneğin; çalıştıkları şirket tarafından herhangi bir tazminat ödemesi yapılmadan ve herhangi bir hak iddia edemeden işten çıkarılabilirler. İş sözlesinde bu gibi ibareler yer almadığı takdirde ise özel şirket çalışanlarının bir şirket kurmasının ve ticari faaliyet yürütmesinin önünde bir engel bulunmaz. 

Devlet memurları şirket kurabilir mi sorusunun yanıtı da büyük bir araştırma konusu. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 28. maddede çerçevesinde devlet memurlarının kazanç getirici ekstra faaliyetlerde bulunması ya da şirket kurması yasaklanmıştır. Peki kamu kurumlarında sigortalı çalışırken şahıs şirketi kurmak yasak mıdır? Kamu kurumlarında aktif çalışan kişiler için de yukarıda bahsi geçen kanun geçerliliğini korumaktadır. Bunun en büyük nedenlerinden biri devlet kurumlarında çalışan personelin hem düzenli, hem de verimli bir şekilde çalışmasını sağlamaktır. Farklı bir deyişle, aynı anda kamu çalışanının farklı bir işte daha çalışması, kişinin çalışma verimini düşürebileceği için yasaklanmıştır. Devlet memurları açısından da bu durum benzerlik gösterir. Türkiye’de sigortalı çalışırken şahıs şirketi kurmak da kanunlar tarafından engellenmiştir. Ancak anonim ve limited şirketler için bu konu geçerliliğini kaybeder.

Çalışırken, farklı bir atılımda bulunmanın yalnızca yasal açıdan incelenmesi doğru değildir. Konu tamamen şahsi açıdan da değerlendirilmelidir. Bir yerde çalışıyorsunuz ve yasal olarak, şirket açmanızda bir engel olmadığını varsayalım. Bu durumda, tamamen kendinize odaklanmanız gerekir. Şirket açma hayali tamamen kişinin farklı bir yolda yürümek, sevdiği işi yapmak veya daha büyük bir kazanç kapısı sağlamak gibi unsurlar çerçevesinde gelişir. Tabii ki bu örnekler kişilerin özel yaşantısına bağlı olarak çeşitlendirilebilir. Fakat, şirketlerin çalışanlardan beklentileri vardır. Eğer bir şirketin parçasıysanız, şirkete karşı yükümlülükleriniz vardır. Çünkü, şirketin makine olarak örneklendirilebileceği bir denklemde, çalışanlar şirketin devamlılığını sağlayan önemli çarkları oluşturur. Bu da, işverenlerin, çalışanlarından beklenti duymasına neden olur.

Çalışma hayatı, tek bir işe yoğunlaştığınızda dahi yer yer zorlayıcı olabilmektedir. Çalışma hayatındaki her gün, verimi optimum düzeyde tutmak veya üretkenliği korumak çalışanlar için bir stres kaynağıdır. Bu noktada hayaliniz, hali hazırda işten ayrılmadan şirket kurmak ise, baskı da artacaktır. Çünkü, iş saatleriniz içerisinde, kurmak istediğiniz yeni şirket ile alakalı herhangi bir eylemde bulunamazsınız. Bulunmak da doğru olmaz. Hatta bu durumun kanunlarca yasaklanmasının ana nedeni de budur. Böyle bir senaryo içerisinde, şirket açmak için yapmanız gereken çalışmaları, işten arta kalan zamanlarınızda yürütmeniz gerekir. İş çıkışında belli saatler boyunca farklı bir amaç uğruna çalışma sizi zaman içerisinde strese sokabilir. Bu nedenle,hayaliniz konusunda net iseniz, kendinizi zorlamadan ve sürece yayarak atılımda bulunmanız avantaj sağlayacaktır. Bu sayede, hem mevcut işinizi hakkıyla yürütebilir hem de şirket açma hayallerinizin temellerini sağlam şekilde atabilirsiniz. Şirket açmanın yasal boyutunun yanı sıra, bu süreçte ihtiyaç duyacağınız tüm unsurları detaylı olarak kalem kalem incelemelisiniz. Kendinize destek olabilecek çalışma arkadaşları bulabilir ve iş bölümü yapabilirsiniz. Bu gibi atılımlar sayesinde hedefinize daha emin adımlarla ve rahat bir şekilde ulaşmanız mümkün.

Depar Akademi, şirketlerin varlıklarını sürdürmelerinde, şirketlerin büyümelerine katkıda bulunmada ve sektöre yeni atılan şirketlerin sürdürülebilirlik kazanmasında uzman desteği sağlıyor. Depar Akademi’nin Eğitim Çözümleri sayesinde, iş hayatınızda ihtiyaç duyabileceğiniz onlarca farklı konu hakkında uzmanlardan yardım alabilirsiniz.